Cele i założenia
- Poprawa stanu zdrowia klientów programu - zahamowanie degradacji zdrowotnej
Każda próba opisu zachowań przeciwko własnemu zdrowiu i bezpieczeństwu dotyczących użytkowników narkotyków, powinna uwzględniać nie tylko toksyczne działanie używanych substancji, ale też pełny kontekst ich używania.
Działania redukcji szkód opierają się na dobrze przeprowadzonym rozpoznaniu całościowym problemu i jego aktualizacji.
Programy wymiany ulicznej oferując sterylny sprzęt iniekcyjny, już tym samym oddziaływają prewencyjnie na ogniska wirusa HIV, HCV, HBV i innych infekcji rozprzestrzeniających się poprzez wspólne i wielokrotne używanie igieł i strzykawek. Zmniejszają ryzyko infekcji wtórnych, tzw. nadkażeń, ryzyko powstawania ropni, podskórnych wylewów, zatorów żylnych. Ochronnemu celowi dla ciągle atakowanego narkotykami zdrowia celowi służy cały asortyment innych materiałów pomocniczych wydawanych klientom, pakietów ochronnych, opatrunkowych, prezerwatyw.
Drugim, głębszym poziomem oddziaływania jest edukacja dotycząca bezpieczniejszych sposobów używania narkotyków. Edukacja ta kształtuje przede wszystkim postawę troski o własne zdrowie i zdrowie innych. Dla klienta ważne jest, by iniekcja była przeprowadzona w dobrze oświetlonym, ciepłym, bezpiecznym pomieszczeniu, gdzie dostępny jest materiał dezynfekcyjny, istnieje możliwość przegotowania narkotyku, a miejsce do wbicia igły właściwie wybrane.
To jak narkomani przeprowadzają iniekcje nie powinno być też obojętne dla społeczeństwa, które zapewnia znaczne środki na leczenie następstw używania narkotyków.
Oczywiście najlepszym wyjściem dla klienta jest decyzja o podjęciu leczenia. Program pośredniczy w nawiązaniu przez klienta kontaktu z serwisami leczniczymi, terapeutycznymi czy medycznymi. Często jest pierwszym kontaktem osoby używającej narkotyki z systemem pomocowym. Kontakt jest często powtarzany, nierzadko w sytuacji kryzysu czy choroby. Jest to trzeci poziom oddziaływania programu.
- Poprawa funkcjonowania społecznego klientów programu oraz stworzenie warunków do zaspokojenia elementarnych potrzeb bytowych
Podejście redukcji szkód wchodzi w spór z podejściem opartym o zasadę, że najlepszym sposobem na narkomanię są represje, że jedynie ciągłe nękanie osoby uzależnionej może wywołać decyzję o porzuceniu narkotyków. Z punktu widzenia redukcji szkód to właśnie represje decydująco pomnażają szkody wywołane przez narkotyki. Sprzyjają utrwalaniu postaw obojętności na bezpieczeństwo swoje i bezpieczeństwo innych oraz pod każdym względem oddalają poddaną im osobę od społeczeństwa.
Programy redukcji szkód zakładając bycie blisko klienta i jego bieżących problemów, oferują to co dla przeżycia ma znaczenie zupełnie podstawowe: nocleg, jedzenie, czystą i ciepłą odzież, schronienie przez zimnem i przemocą, warunki dla dokonania ablucji, względną ochronę przed zakażeniami.
Proponowany w programie punkt drop in zabezpiecza większość z wymienionych wyżej usług, dając zarazem możliwość dłuższego i pełniejszego oddziaływania na klienta w kierunku pozytywnych zmian.
- Poprawa sytuacji klientów z związku z ich marginalizacją i stygmatyzacją – przeciwdziałanie penalizacji osób uzależnionych
Wszystkie wyłożone powyżej elementy stanowią wzmacniające podłoże dla refleksji klienta odnośnie swojej sytuacji, relacji z bliskimi i społeczeństwem. Ponieważ dopiero zapewnienie podstawowych potrzeb daje osobie uzależnionej chwilę wytchnienia i szansę podjęcia ważnych decyzji w sprawie poprawy własnego losu.
Temu służą działania w drop in, ale i wizyty streetworkerów w szpitalach, oddziałach zakaźnych, aresztach śledczych i zakładach karnych.
Temu służy występowanie w obronie osób uzależnionych wszędzie tam gdzie ich prawa bywają naruszane, w tym prawo do nienaruszalnej godności, do leczenia, do bezpieczeństwa.
Podkreślić należy, że pobyt w punkcie drop in jest pobytem w miejscu dającym azyl, czasową ochronę w wypełnionym przemocą świecie narkotykowym.
